 | ||
| Is er wel een Heden of Nu tussen verleden en toekomst? Eigen tekening R. Ek |
Menig bekend leraar of guru maakt dat nog eens extra ingewikkeld door zelf lustig te variëren met de betekenissen die hij/zij aan de gehanteerde kernbegrippen toewijst. Onder meer Sri Nisargadatta of -op een ander gebied - C.G. Jung zijn daar berucht om. De eerste deed dat expres teneinde de 'mind', het denken, van zijn toehoorders geen enkele kans te geven zich te hechten aan begrippen. De tweede kreeg steeds nieuwe inzichten, maar behield meestal de zelfde termen. Je moest dus alles van hem lezen om pas na de laatste door hem geschreven tekst zekerheid te hebben.
Laten wij nu (ha!) eens kijken naar een veelgebruikt begrip als 'Nu' op deze blog.
Nu, is voor mij geen tijdsaanduiding. Het zit niet als een stilgezet moment ingeklemd tussen verleden en toekomst. De pijl in de tekening boven probeert zich er tussen te dringen, maar dat lukt niet. Tenslotte waar zijn de grenzen tussen verleden en nu, en tussen nu en straks? Er is een continue beweging van verleden naar het idee van toekomst. En dat wordt louter Nu gezien. Je kan niet anders. Je kan niet daar-net zien. Of nu zien wat straks gebeurt. In feite is het ontdekken van Nu de ontdekking dat er in werkelijkheid helemaal geen tijd bestaat en dat er niemand is die dat tijdloze dus kan waarnemen. Het is altijd Nu. En dat blijk je dus zelf te zijn.
Vaak heeft men het over 'het' Nu. Nu is geen 'het', geen ding dat af te grenzen is van andere vormen. 'Nu' lijkt op een tijdsaanduiding: 'Nu' raak ik je aan, en nu is dat al weer een herinnering. Nu is de herinnering al weer een herinnering. De verwachting van een volgende aanraking kan wèl of niet ingelost worden. Dat weet je nooit. Een prognose van de toekomst is altijd voorwaardelijk. Maar je realiseert je die mogelijkheid enkel Nu. Elke gedachte laat zich Nu kennen en is Nu alweer verleden.En de knipoog is ook Nu. Maar alles wat er net was is Nu weer weg of anders.
Maar is dit niet het Nu als tijd? En wie heeft weet van bovenstaande conclusies? Wie is altijd aanwezig op alle momenten die wij dan Nu noemen?
Wordt het begrip niet aan het verkeerde element geplakt?
Het begrip 'Nu' heeft mijn inziens geen betrekking op een begrip in tijd, of op één of meerdere gebeurtenissen die op dit moment plaats vinden. Nu is het zuivere -niet wilsmatige- waarnemen ofwel het onveranderlijke bewustzijn waarin de waarnemingen doelloos gedaan worden. De waargenomen gebeurtenissen stromen ogenschijnlijk aan ons voorbij, soms met een nauwelijks bij te houden snelheid. Zo lijkt het. Niets is blijvend, niets staat vast. Alles wat vorm heeft (of lijkt te hebben) heeft het denken nodig om er in te kunnen bestaan. Alle vorm is in feite herinnering of verwachting. Denken dus. En dat vormt het Geheugen. Een bak vol met concepten en daaraan gerelateerde herinneringen.
Alleen bewustzijn, in de betekenis van zien/kennen/waarnemen/gewaarzijn/zijn is onveranderlijk en moeiteloos aanwezig. 'Je' -als de imaginaire persoon- hoeft er niets voor te doen. Er zijn zelfs geen begrippen voor nodig om te weten dat je er -als bewustzijn- bent. Je weet dat je weet, omdat je dat (woordeloos, intuïtief) weet. Er bestaat hier geen tijd. Er is dus ook geen weg naar 'het Nu.' Het is geen 'staat', geen ding, geen hoedanigheid, die je via allerlei methoden kan aanleren of verwerven.
Het kan niet als een 'iets' gevonden worden. Je bent het en wat je bent kan met geen mogelijkheid verklaard worden. Het is niet-iets. Je kan er dus ook niet uit raken.
Er is derhalve geen één van de vele aangeboden cursussen nodig om je naar het Nu toe te brengen en je er in te houden. Laat staan om het Nu leuker of mooier en succesvoller te maken. Dan heeft men het over de waargenomen gebeurtenissen die aan jouw geestesoog (Nu dus) voorbij trekken. De cursussen vinden plaats in de illusie van tijd en ruimte. Je kan er dus ook niet voor kiezen om hen wel of niet te doen.
Jij, als Nu, bent altijd de stille waarnemer van de voortdurende stroom van ervaringen.
Zoeken er naar betekent je er van afkeren, al is dat zelfs een niet passend beeld. Jij, als Nu, die jij in wezen bent, zal alle zoekactiviteiten automatisch waarnemen. Alles verschijnt in het conceptloze 'Ik-ben' waaraan o.m. het woord 'Nu' is gehecht. Het benoemen er van verandert niets aan wat je bent. Alleen is er de illusie van Nu (ik) als een 'iets' ontstaan.
Dat te doorzien is feitelijk voldoende. Je bent niet te doener, maar de bewuste tegenwoordigheid (die zelfs geen concepten vereist om te worden gerealiseerd) zelf, dus er kan niets meer gedaan te worden om jezelf - jouw Zelf - te worden.
Rob
p.s. Eigenlijk zijn alle concepten onzin, want ontoereikend. Er zijn heel veel zenmeesters geweest die hun leven bleven hameren om je na het bovenbeschreven inzicht te blijven inspannen om de diepste graad van Verlichting te realiseren. Andere meesters, als een Lin-Chi (Rinzai) en Huang Po bleven er op hameren dat er niets te doen viel, anders dan de aandacht te houden op dat-wat-is. Niets kan wat mij betreft 'dieper' of 'nog fundamenteler' zijn dan je al als zuiver onbevlekt bewustzijn bent. Maar het kan nooit een ervaring zijn van een 'iets' of 'iemand.' De proef op de som is altijd bij grote ervaringen te realiseren wie of wat het is die dat ziet. Je blijft jezelf een mysterie.
