zaterdag 31 december 2011

Uit de Oude Doos: Mindfulness


Gezien alle belangstelling voor deze methode kan ik er niet om heen er wat van te zeggen. Er zijn ook teveel advaitaleraren die ineens met mindfulness reclame aan het maken zijn. Mindfulness wordt tegenwoordig als een medicijn gezien voor allerlei stressgerelateerde aandoeningen. Tik het begrip maar eens in Google in en je zal versteld staan.

Klopt dat allemaal wèl van die Advaita leraren??

Ik speel allereerst voor het gemak eerst even leentjebuur bij Wikepedia:

"Mindfulness is een uitdrukking die afkomstig is uit het angelsaksisch taalgebruik. De oorsprong ligt in het Boeddhisme. Het is een onderdeel van het zogenaamde achtvoudige pad (in Pali en Sanskriet: samādhi). Het werd oorspronkelijk aangeduid met sati in Pali of als smṛti in Sanskriet. Het wordt al duizenden jaren toegepast door aanhangers van allerlei vormen van Boeddhisme. Voornamelijk in het Verre Oosten. Het bestaat uit meditatie en yoga.
In het Westen is het bekend geworden door het werk van onder andere Thich Nhat Hanh, een Vietnamese monnik die verbannen is en nu in Frankrijk woont en daar onder andere les geeft. Mindfulness wordt vanwege de praktische mogelijkheden ook in het Westen medisch erkend en wordt toegepast in, onder andere, MBSR en MBCT.

Mindfulness verwijst naar:
* een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment ("Een zachtmoedige relatie aangaan met wat er zich nu aanbiedt"): bewuste aandacht.
* een levenshouding die zich kenmerkt door acceptatie van onvermijdelijke negatieve en positieve ervaringen: aanvaarding.
* juiste indachtigheid of bewustzijn in de Boeddhistische leer.
Door mindfulness te beoefenen wordt het mogelijk de werkelijkheid te aanvaarden en bewust aandacht te geven aan jezelf en alles om je heen. Leven in het moment. Door het bewustworden en loslaten van automatismen en oordelen, is het mogelijk innerlijke kalmte en rust te bereiken. Het is niet de bedoeling dat je in jezelf keert of transcendeert."

Die laatste -door mij vet weergegeven- zin is wel uiterst intrigerend. Daar gaat het fundamenteel mis naar mijn gevoel. Meditatie is o.a. in het Boeddhisme juist gericht op trancendentie, en daarmee wordt bedoeld dat jouw huidige (vaak ellendige) staat van leven wordt doorzien door er louter naar te kijken. Ook het 'ik' wat zo centraal in jouw leven heeft gestaan zal in dat zien doorzien worden als louter bestaand uit tijdelijke verschijnselen (lichaam, gedachten, emoties). En dat ben je allemaal niet wezenlijk. Wat in het zien verschijnt kan je immers nooit zelf zijn. Want wie of wat is het, die dat allemaal ziet?

Dat 'zien' is dan uiteraard geen denkspelletje met denkmatige conclusies, maar het dient plots -als feit- kristalhelder te zijn, dat jij zelf het -onpersoonlijke- Zien (Bewustzijn) bent, en niet alle strapatsen van de persoonlijkheid. Daarmee ben je onmiddellijk bevrijd van de last van de persoonlijkheid. Het is door-zien. Klaar!

Bewustzijn BEN je en dat kan een ‘je’ of 'ik' dus nooit oefenen, want het ‘je’ verschijnt juist in bewustzijn.

Zoals Mindfulness tegenwoordig veel gebruikt wordt, houdt het dus een omkering in van wat het in feite is: het is geen instrument om het ‘ik’, de persoonlijkheid, te verbeteren, maar is gericht op de ontdekking van wat je wezenlijk altijd al bent. En daarmee lost de persoonlijkheid op als de doener van jouw leven. Jij leeft niet het leven, het Leven leeft jou-als-persoon. Maar die persoon is dus louter een beeld in bewustzijn.

Je kan bewustzijn -het feitelijke Nu- dus ook niet oefenen, je bent het! Bewustzijn is geen ding, geen aan te leren vermogen. Je kan alleen alert zijn op dìe momenten waar je ontdekt dat 'je' weer met die onvermijdelijke gedachtenstroom bent geidentificeerd. En dat ontdekken kan natuurlijk nooit zonder aanwezig bewustzijn.

Het gevaar van elke methode -en ook deze dus- is, dat weer een 'ik' zich ontfermt over de resultaten van de oefening (ja... zelfs hele beroepsgroepen ontfermen zich er over...). Het ego wordt er alleen krachtiger en vaak nog slimmer en valser door. Alleen het doorzien van het 'ik' kan dat 'ik' oplossen.
.
p.s. De term 'mind' heeft in verschillende kringen verschillende betekenissen. Voor de één is 'mind' de totaliteit van de menselijke geest, inclusief het denken, voor een ander is het het ego, en voor de Boeddha -die het begrip uiteraard niet in het Engels vertaalde (want de Engelsen zaten toen nog niet in India)- was het het gewaarzijn, bewustzijn. Kortom, zonder een zindelijke definitie te gebruiken kan er dus heel wat verwarring ontstaan. Mindfulness heeft m.i. niets met denken te maken. Denken kan niet zien. Alleen zien (bewustzijn) kan zien. Mindfulness blaast het denken op.

Mind you!....

Foto  © R. Ek,  Mammata in Capelle aan den IJssel